Jane door een andere naam - de Nederlandse vertalingen van Jane Austen

De Nederlandse vertalingen van Jane Austen

Tot 1870, het jaar waarin James Edward Austen-Leigh zijn memoirs publiceerde, was Jane Austen, in de woorden van B.C. Southam "Nooit gedacht als een populaire romanschrijver, noch kreeg ze veel aandacht van de Victoriaanse critici en literaire historici". Het is daarom niet verrassend dat het een aanzienlijke tijd duurde voordat haar werken beschikbaar werden in vertaling in het buitenland, in tegenstelling tot die van Scott en van de grote Victoriaanse romanschrijvers, wiens werken snel talrijke vertalers op het continent vonden. Toen beweert Southam ook dat zij "geen Europese romanschrijver" was, die hij attribueert aan het feit dat "de kwaliteit die inherent aan haar toon en stijl niet-overzichtbaar was". Het was pas in de afgelopen eeuw dat haar werken vertoonden in een grote verscheidenheid aan talen, waaronder de Nederlanders. Dit essay streeft ernaar om enkele informatie over deze Nederlandse vertalingen te bieden en om hun verdiensten te beoordelen, en, indien mogelijk, om de kritische respons die ze hebben ontvangen in kaart te brengen.

De eerste Nederlandse vertaling van een werk van Jane Austen werd in 1922 gepubliceerd. Titel Gevoel en verstand (logisch en gevoeligheid (1811)), het werd voortgebracht door het Amsterdamse "Maatschappij voor Goede en Goedkope Lectuur" ("Society for Good and Cheap Literature") in de serie "Wereldbibliotheek" ("World-Library"), die was vastgesteld door Dr. L. Simons (1862-1952) in 1905 met het uitdrukkelijke doel van het beschikbaar stellen van goedkope edities van de meest opvallende werken in de wereldliteratuur. Sinds de basis "Wereldbibliotheek" was om honderden native en vertaalde buitenlandse werken in miljoenen exemplaren uit te geven. Voorafgaand aan Gevoel en Verstand had deze serie verschillende vermelde vertalingen van Engelse dichters gepubliceerd, inclusief de vertaling van Hélène Swarth van Elizabeth Barrett Browning's Portugese sonnetten (1915) evenals de Nederlandse vertolking van Alex Gutteling van verloren paradijs (1912).

De prijs voor elk exemplaar in deze populaire serie was inderdaad competitief laag, namelijk ongeveer 1 Nederlands Florin. De vertaling van Gevoel en gevoeligheid werd gemaakt door Hillegonda van Uildriks, Alias ​​Gonne Loman-van Uildriks (1863-1921), een aspirant-poëzie, maar vooral bekend als een professionele vertaler, die al verschillende Nederlandse vertalingen van de Engelse literatuur had ingericht, inclusief werken van HG Wells, RL Stevenson , J. Ruskin, EA Poe, H. Walpole enz. Gevoel en verstand werd voorafgegaan door een inleiding, die de moeite waard is om in focus te brengen, want het is een van de vroegste Nederlandse commentaren op het genie van Jane Austen. Dit 2-paginale account door een anonieme editor, maar bijna zeker van de pen van Dr. Simons, uiteengezet om een ​​korte levensduur van Jane Austen te schetsen, benadrukte de moeilijkheden die ze was tegengekomen om haar romans gepubliceerd te krijgen. Hij kenmerkde toen de "grote kwaliteit" van haar werk als volgt:

Het is de subtiele ironische observatie van het hedendaagse leven van de middenklasse en haar macht om dit absorberende te maken zonder romantische kunstgrepen. Haar personages en hun omgeving leven voor ons in volledige zuiverheid, en in haar tijd, waarin alles geromantiseerd was, kwam deze kwaliteit zo'n grote verrassing dat zelfs de romantische Meester Walter Scott het robuust lof. Er is geen Engelse fictie die ons zoveel beweegt als Jane Austen's vanwege zijn affiniteit met onze eigen Nederlandse literatuur.

Interessant is dat deze criticus Jane Austen heeft vergeleken met Betje Wolff (1738-1804) en Aagje Deken (1741-1804), zowel Nederlandse vrouwelijke schrijvers, die in samenwerking enkele beroemde romans publiceerde, hebben nog steeds gezien als klassiekers in de Nederlandse literatuur. Maar het werk van de Engelse autoriteiten, hij ging door, "is zuiverder in zijn afwezigheid van alle sentimentaliteit". We moeten wachten tot 1946 voor de volgende Nederlandse vertaling van een van de romans van Jane Austen, namelijk Trots en vooroordeel (trots en vooroordelen (1813)), Gepubliceerd door de Vlaamse uitgever Jos Philippen van het DIEST-gebaseerde firma "Pro Arte". De vertaling was toegewezen aan Dr. Fr. Verachtert (1900-1988), een Vlaamse schrijver van regionale korte verhalen, die ook enkele Engelse en Duitse vertalingen heeft verstrekt. Hij bood een introductie aan Trots en vooroordeel, wat een aantal kritische opmerkingen op Austen's kunst van wat aandacht keurde. Verachtert gestileerd Austen's "Strength" als liegen

in de afbakening van de personages, vooral van vrouwelijke aard. Ze bereikt een sterke afbakening door triviale incidenten en eigenschappen te registreren uit het gemeenschappelijk dagelijks leven van mensen in het middenklasse en de lagere aristocratie. Haar personages worden altijd getekend met een zeer stevige en precieze hand en ze zijn meesterlijk opgelopen in de loop van het verhaal. Nooit zijn ze gekleurd door de eigen persoonlijkheid van de autoriteit. Jane Austen bewijst voldoende detachement tegenover haar werk om haar personages niet te laten werken volgens haar eigen natuur of haar eigen theorieën. Het leven aan haar is in het algemeen aantrekkelijk en de imperfecties die het wordt weergegeven, worden beschreven met een milde humor. Uitbarstingen van diepe gevoelens komen zelden voor in haar werken. Kortom, ze is vrijstaand en gereserveerd, twee kwaliteiten die op een sterke zelfbeheersing wijzen, die meestal creatief werk ten goede komt.

Verachtert verdere citaten van Scott's bekende beoordeling van Emma (1815) in de Driemaandelijkse recensie van 1816, ook verwijzend naar Coleridge en Southey's bewondering van haar werk. Trots en vooroordeel Aanbevolen een illustratie, een gravure gemaakt door de internationaal gerenommeerde kunstenaar Nelly Degouy (1910-1979), die in deze jaren talloze illustraties naar Bibliofile Editions gegraveerd.

Drie jaar later, in 1949, bracht het Publishing Company het Kompas van Antwerpen, een vertaling van E?MMA (Emma (1815)) In zijn serie "De Feniks" ("The Phoenix"), die, opgezet in het begin van de jaren 1930, bracht belangrijk, voornamelijk Vlaams, belletistisch werk, evenals talrijke vertalingen van beroemde buitenlandse romans, waaronder Tolstoy's Anna Karenina, Thackeray's Henry Emond, Kipling's Het licht dat is mislukt, Wilde's Het portret van Dorian Gray, Conrad's De schaduwlijn, enz. Het Kompa's verlopen aan het einde van de jaren 1940. De weergave van Emma werd gemaakt door Johan Anton Schroeder (1888-1956), een afgestudeerde in klassieke talen van de Universiteit van Amsterdam, die een veelzijdige auteur werd op de oudheid en een opgemerkt vertaler. Het Spectrum, opgericht in Utrecht in 1935, was een van de eerste Nederlandse uitgeverijbedrijven in Nederland om Nederlandse Paperback-edities te lanceren, die na de oorlog werden voortgezet onder de naam "Prisma Pockets".

Deze extreem populaire serie, waarvan een kopie in eerste instantie beschikbaar was bij 1 Nederlandse Florin, was alleen om een ​​groot aantal klassiekers in vertaling aan te bieden, waaronder verschillende werken van Jane Austen. In 1954 publiceerde het huisMeisjeeshoofd en meisjeshart (logisch en gevoeligheid (1811)), als een prisma-zak, eigenlijk een herdruk van de 1922 Wereldbibliotheek'sGevoel en verstand. Deze weergave verkocht goed, want het bereikte drie edities. In de jaren tachtig bracht het Spectrum vier vertalingen van Jane Austen's romans in paperback uit. In 1980 Emma werd gepubliceerd in een vertaling door Carolien Polderman-de Vries, die ik niet heb kunnen identificeren. Aan dit werk werd een nawoord aangebracht, ondertekend door een Jenny Leach-REITSMA, die in het kort de opkomst van de Engelse roman in de achttiende eeuw schetste, daardoor zijn meest gevierde beoefenaars vermeldden. Maar Jane Austen heeft, Leach-Reitsma betoogde, "excelled ze allemaal" in haar meesterwerken. Hun spannende constructie, inzicht in de menselijke natuur, en schitterende stijl zijn kwaliteiten die niet verouderde worden zoals veranderende gedragsregels, en de werken van Jane Austen blijven van huidige interesse en worden op grote schaal gelezen ". Wat betreft hetEmma zelf, beschrijft leach-reitsma de roman als "een goed voorbeeld van een nauwe structuur, waarin alle fracties onmisbaar bijdragen aan de opbouw en spanning van het geheel; elke scène, elk gesprek, verklaart of ontwikkelt de plot", toevoeging dat de 'acute observatie van Austen gecombineerd met haar heldere psychologische inzichten en vooral haar betekenis voor het humoristisch in staat stellen haar diep in de menselijke natuur te dringen ". Een dergelijk commentaar moet het genie van Jane Austen sterk bekend hebben gemaakt voor een groot Nederlands sprekend publiek. In hetzelfde jaar, 1980 kwam Prisma uit met Waan en Eigenwaan (trots en vooroordelen (1813)) In een vertaling van W.A. Dorsman-Vos, een productieve professionele vertaler, die Nederlandse vertalingen van onder andere heeft ingericht, George Eliot'sDe molen op de floss, en romans van Margaret Drabble en V.S. Naipaul. Ze bood ook een aantal opmerkelijke inleidende lucubraties op Jane Austen, getiteld "Jane Austen en haar tijden - Jane Austen in de tijden".

Het is hier niet nodig om in detail op haar commentaar te wonen. Het volstaat om te zeggen dat het een nauw kenmerk maakt met de carrière van Jane Austen en de receptie van haar werken. Maar misschien kunnen een paar opvallende opmerkingen uit haar stuk plaatsvinden. Dorsman-Vos beschrijftWaan en eigenwaan Als een "zuivere roman", dat wil zeggen, "een gestructureerd verhaal over herkenbare mensen met herkenbare reacties op elkaar en aan de omstandigheden en incidenten.

Dat na twee eeuwen de lezer nog steeds identificeert met de personages in haar romans is een overvloed aan het bewijs van haar meesterschap. "Het vermelden van de afwezigheid van referenties in Jane Austen's werken aan de hedendaagse dramatische gebeurtenissen zoals de Franse revolutie, de Napoleonic-campagnes, de Slag van Waterloo En de industriële revolutie, Dorsman-Vos speculeert: "Hoe haar boeken zouden hebben gekeken, wanneer ze deze onrust in haar fictie zou hebben verwerkt, kan men alleen maar raden, maar ze zouden zeker iets van hun zuiverheid hebben verloren en dat ze meer zijn verankerd in de geschiedenis en daarom zou het sneller verouderd worden ". In 1882 gepubliceerd PRISMAVerstand en OnStand (logies en gevoeligheid), Nogmaals in het Nederlands door mevrouw Dorsman-Vos en opnieuw gaf ze een interessant nawoord, dat zich richtte op de meest opvallende kwaliteiten van de kunst van Jane Austen. "Jane Austen was een geboren achtergronden", schrijft ze: "Wie had zichzelf de taak om zelfkennis aan haar tijdgenoten te onderwijzen door een spiegel aan hen te houden, vaak een lachspiegel". "Haar sobere slimdheid", Dorsman-Vos gaat door, "onthult zichzelf op keer in de duidelijke constructie van haar romans. Elk teken, elke scène ontvangt zijn functie; elke komst, elke afslag is zorgvuldig geplaatst en heeft zijn functie.

Ze oefent een coole zelfdiscipline met de middelen die ze in dienst heeft om haar personages diepte te geven en de incidenten geloofwaardig te maken "en" de middelen die door Jane Austen zijn, zijn contrast en ironie ". Ten slotte, in 1983 gepubliceerdMansfield Park (Mansfield Park (1814)), Eenmaal vertaald door mevrouw Dorsman-Vos en nogmaals schreef ze een Perceptive Coda, die het complet van de roman en de benaming van de vrouw in de vroege negentiende eeuw schetste.

Niet verrassend, probeerden verschillende Nederlandse publicatiebedrijven in het geval van nu groot succes in Nederland als Vlaanderen in rekening te brengen met Jane Austen's. In 1980 heeft de Utrechtse uitgever L.J. Veen, sinds 1887 gespecialiseerd in het afdrukken van beroemde Nederlandse en Vlaamse auteurs, evenals klassiekers van de wereldliteratuur, in de serie "Amstelapapbacks"Trots en vooroordeel (trots en vooroordelen) in een vertaling van H.E. Van Praag, die niet geïdentificeerd blijft. Er waren geen inleidende opmerkingen, maar de boekenwikkelaar geadverteerde de roman in de volgende termen: "De karakteristieken, de beschrijving van de wederzijdse relaties en de afbeelding van de leeftijd die dit boek biedt, maakt Trots en Vooroordeel een van de beste romans in de Engelse literatuur ". Het volgende jaar "AmstelPapersbacks" bood een knappe heruitgave in hardback van J.A. Vertaling van 1949 van SchroederEmma. In de volgende twee decennia nam het aantal Nederlandse vertalingen van Jane Austen's werken aanzienlijk toe, vooral na de enorm populaire televisie-serialisatie vanTrots en vooroordeel evenals de triomfantelijke filmproducties vanGevoel en gevoeligheid, overtuiging, enEmma. In 1994 publiceerde Boekwerk uit GroningenVerstand en Gevoel (logisch en gevoeligheid) In een vertaling van ELKE MEIBOG, die na haar afstuderen in het Engels aan de Rijksuniversiteit Groningen in 1990, heeft het de taak van een freelance vertaler opgenomen, die Nederlandse vertoningen van Jane Austen, de Brontë-zussen, Elizabeth Gaskell en enkele korte verhalen van Katherine aanbiedt Mansfield. Meiborg heeft een inleidende notitie ingerichtVerstand en Gevoel, die een beknopt kenbak van de kunst van Austen als volgt: de autoriteit legt de nadruk op "de wederzijdse relaties van de karakters of van hun relatie tot een bepaald thema. Austen neemt een moralistische houding in beslag in al haar werk, maar houdt afstandelijk van alle sentimentaliteit.

In haar eigen verfijnde perceptieve manier analyseert ze haar personages, hun diepere motieven en manieren van denken. Subtiel en vol ironie geeft ze bewijs van haar minachting voor kwaliteiten zoals egoïsme en domheid. "Deze publicatie liep naar vier edities. In 1996 bracht hetzelfde huis uitOvervloed (overreding (1818)), Nogmaals in een vertaling door Elke Meiborg. De dekking van het boek bevatte een fijn gekleurd exemplaar van een afbeelding getiteld "Veel Vindet", geschilderd door de beroemde Noorse kunstenaar Hans Olaf Heyerdahl (1857-1913) in 1881. De introductie van de vertaling heeft dat vanVerstand en Gevoel, het toevoegen van een synopsis van de natuurplot. Miss Meiborg vertelde me dat van haar vertalingen ongeveer 5.000 tot 6.000 exemplaren werden afgedrukt, wat een enorme hoeveelheid is in boekproductie in de Lage Landen. In 2000 niet minder dan drie Nederlandse vertalingen vanEmma waren in omloop. Pandora Klassiek Published Schroeder's door nu ouderwetse weergave van de roman en het beroemde uitgeverij Athenaeum Polak en Van Gennep lanceerde een nieuwe prachtig afgedrukte hardback-versie vanEmma, van de pen van Annelies Roeleveld, die werd bijgestaan ​​door Margret Stevens. Miss Roeleveld, een Anglicist door opleiding met een speciale interesse in Engelse taalkunde en momenteel verbonden is als onderzoeker met de Universiteit van Amsterdam, is ook zo vriendelijk geweest dat ik me betreft met bijzonderheden op deze fijne editie. Er werden 3000 exemplaren afgedrukt, die allemaal zijn uitverkocht, zodat in 2001 een tweede editie in Paperback naar buiten werd gebracht, wat opnieuw, zoals Releveld me heeft verteld, is bijna uitgeput

. Karen van Velsen beschreef deze Nederlandse versie vanEmma als "vergelijkbaar in alle aspecten met het origineel. Kortom, een genot om te lezen!" Interessant is dat de vertaling van Roeleveld vanEmma werd in 2000 gebruikt door de Den Haag-gebaseerde publicatiebedrijf XL voor een publicatie die in hoofdletters is gedrukt omwille van visueel gehandicapte lezers. Eindelijk, in 2000, bracht de Dutch Reader's Digest, in de serie "'s werelds meest geliefde boeken', een hardback-editie vanVerstand en OnStand, in W.A. Dorsman-Vos's vertaling. Voor zover ik weet, was dit het enige Nederlandse Austen-boek dat verschillende gravures, gemaakt door Hugh Thomson (1860-1920), de bekende illustrator van Engelse klassiekers. Achteraf, ondanks het Vlaamse en Nederlandse uitgevers 'nogal late interesse in het aanbieden van een vertaalde Austen naar hun publiek, van het midden van de jaren 1940, zou het haar belangrijkste werken in vertaling willen verlaten met uitzondering vanNorthanger Abbey (1818). Nederlandse uitgaven vanGevoel en gevoeligheid, Trots en vooroordeel, enEmma werd op grote schaal verkrijgbaar vanuit de jaren tachtig. Er kan geen twijfel bestaan ​​dat de succesvolle televisie-serialisatie en de filmversie van verschillende van de werken van Jane Austen aanzienlijk hebben bijgedragen aan de verspreiding van haar vertaalde fictie in de Lage Landen, een mening ook door Miss Meiborg in haar privécommunicatie aan mij. Dit is een aangename bijzaak. Film- en televisie-aanpassingen van de fictie van Jane Austen scherpen blijkbaar de eetlust van de lezer om naar de gedrukte werken te gaan.

****

"Jane door een andere naam - de Nederlandse vertalingen van Jane Austen" Essay is geschreven door professor Oskar Wellens van de Vrije Universiteit van Brussel, België.